Çocuk Hakları

Çocuk hakları yazımıza hoş geldiniz. Bu yazımızda genel bir bilgi olarak paylaşımlarda bulunacağız. Birlikte öğreneceğiz.

Çocuk Hakları Nedir?

Çocuk hakları, 18 yaşın altındaki herkesin sahip olduğu, onları koruyan ve gelişimlerini destekleyen temel haklardır. Bu haklar, çocukların sağlıklı, güvenli, mutlu ve insan onuruna yakışır bir yaşam sürmelerini amaçlar. Çocuk hakları, 1989 yılında Birleşmiş Milletler tarafından kabul edilen Çocuk Haklarına Dair Sözleşme (ÇHS) ile uluslararası düzeyde güvence altına alınmıştır.

Çocuk haklarının başlıca kategorileri:

1. Yaşama ve gelişme hakkı
   Her çocuğun doğuştan yaşama hakkı vardır ve fiziksel, zihinsel, duygusal ve sosyal olarak gelişmesi desteklenmelidir.
2. Korunma hakkı
   Çocuklar; istismar, ihmal, şiddet, sömürü, zorla çalıştırılma ve çocuk yaşta evlendirilme gibi zararlı durumlardan korunmalıdır.
3. Katılım hakkı
   Çocuklar kendilerini ilgilendiren konularda düşüncelerini ifade etme, görüş bildirme ve karar süreçlerine katılma hakkına sahiptir.
4. Eğitim ve sağlık hakkı
   Her çocuğun ücretsiz ve kaliteli eğitim alma, sağlık hizmetlerine erişim sağlama hakkı vardır. Bununla birlikte desteklenmelidir.

---

Örnek bazı çocuk hakları:

• İsmini ve vatandaşlığını bilme ve sahip olma hakkı
• Ailesiyle birlikte yaşama hakkı (ayrılık gerekiyorsa çocuğun yararına olmalıdır)
• Dinlenme, oyun oynama ve boş zaman değerlendirme hakkı
• Engelli çocukların özel destek alma hakkı
• Fikrini söyleme ve kendini ifade etme hakkı

Bununla birlikte bu hakları anlatırken yanlış bilgi vermemek adına kitaplardan faydalanabilirsiniz. Ama her şeyi zamanında öğretmek yeterlidir.

Çocuk Hakları Etkinlikleri

🎨 1. Benim Hakkım Posteri

Amaç: Çocukların temel hakları tanıması
Malzemeler: A4 kâğıdı, pastel boya/keçeli kalem, dergilerden kesilmiş görselleri kullanılır.
Yapılışı:

• “Her çocuğun bazı hakları vardır. Sizce çocukların neler yapmaya hakkı olmalı?” diye sorulup sohbet edilir.
• Çocuklardan “Benim Hakkım” temalı bir poster yapmaları istenir (örneğin: oyun oynama hakkı, ailesiyle yaşama hakkı).
• Dileyen çocuklar dergilerden görsel keserek yapıştırabilir.
• Etkinlik sonunda herkes hakkını tanıtıp sunum yapabilir.

---

🧸 2. Haklar Kutusu

Amaç: Hakları somutlaştırarak öğrenmek
Malzemeler: Renkli kartlar, küçük bir kutu
Yapılışı:

• Kartlara basit haklar yazılır: “Oyun oynama hakkı”, “Sevgi görme hakkı”, “Sağlıklı yemek yeme hakkı” vs.
• Her çocuk sırayla kutudan bir kart çeker. Karttaki hakkı yüksek sesle okur (veya öğretmen okur) ve bu hakkın ne anlama geldiğini hep birlikte tartışırlar.
• Bu hakla ilgili bir canlandırma yapılabilir. Ama bunu video ile desteklemek şart.

---

🎭 3. Haklar Tiyatrosu (Dramatik Oyun)

Amaç: Hakları empati kurarak öğrenmek
Yapılışı:

• Basit senaryolar hazırlanır. Örneğin:
  • Bir çocuk parka gitmek istiyor ama izin verilmiyor.
  • Bir çocuk okulda fikrini söyleyemiyor.
• Çocuklar küçük roller üstlenir.
• Oyun sonrası “Bu çocuk hangi hakkını kullanamadı?” sorusu tartışılır. Bununla birlikte sorular sorulur.

---

📚 4. Hikâye Saati: “Benim Adım Hak”

Amaç: Hak kavramını öykü ile tanıtmak
Yapılışı:

• Çocuk haklarıyla ilgili öyküler okunur. Örneğin:
  • “Kırmızı Balon ve Küçük Hak”
  • “Çocuk Hakları Masalı”
• Hikâyeden sonra “Bu hikâyede hangi çocuk hakkı vardı?” diye sorular sorulur.
• Çocuklar kendi kısa “hak hikâyesini” uydurur.

Ama unutulmamalı bu masallar anlatılırken görsel videolardan faydalanılmalıdır.

---

🧩 5. Haklar ve Resimler Eşleştirme Oyunu

Amaç: Haklar ve günlük yaşamı ilişkilendirme
Malzemeler: Görsel kartlar (oynayan çocuk, yemek yiyen çocuk, hasta olan çocuk vs.) ve yazılı hak kartları
Yapılışı:

• Görseller ile yazılı haklar eşleştirilir. Bununla birlikte yazıcı çıktıları alıp anne baba etkinliği yapılır.
• “Bu resim hangi hakkı anlatıyor?” gibi sorularla grup oyunu oynanabilir. Ama ufak detayları atlamadan anlatılmalı.

Sınıf panosu, çocuk haklarını görselleştirmek ve pekiştirmek için harika bir araçtır. İşte 3-6 yaş grubu için uygulanabilecek, çocuk katılımını teşvik eden ve eğitici bir sınıf panosu etkinliği önerisi:

---

🎨 Etkinlik Adı: “Benim de Bir Hakkım Var!” Sınıf Panosu

🎯 Amaç:

• Çocukların haklarını tanıması
• Kendi haklarını ifade edebilmesi
• Sınıf ortamında farkındalık yaratılması

---

📌 Malzemeler:

• Renkli fon kartonları
• A4 kâğıdı
• Kalem, pastel boya/keçeli kalem
• Yapıştırıcı, makas
• Hazır resimler (oynayan çocuklar, okulda olan çocuklar vs.) veya çocukların çizimleri

---

🧩 Uygulama Aşamaları:

1. Sohbet Başlatma:
   • Öğretmen, çocuk haklarından basit ve anlaşılır şekilde söz eder. Bununla birlikte görsel destek alır.
   • “Sence çocukların en önemli hakkı ne olabilir?” gibi sorularla çocukların düşünmesi sağlanır.
2. Hakkımı Seçiyorum:
   • Her çocuk bir çocuk hakkı seçer (oyun oynama, sağlıklı beslenme, aile ile yaşama, sevgi görme, eğitim alma gibi).
   • Seçtiği hakkı temsil eden bir resim çizer veya boyar.
3. Cümle Kurma:
   • Çocukların söyledikleri şekilde öğretmen kısa bir cümle yazar:
     • “Benim oyun oynama hakkım var.”
     • “Sevgi görmek benim hakkım.”
     • “Ben hasta olduğumda doktora gitmeliyim.” Ama ilaçlarımı da kullanmayı ihmal etmemeliyim.
4. Panoyu Oluşturma:
   • Öğretmen ,sınıf panosuna büyük harflerle şunu yazar:
     “BİZİM HAKLARIMIZ VAR!”
   • Öğretmen, altına çocukların resimleri ve cümleleri tek tek yapıştırır. Bununla birlikte isimlerini de yazar.
5. Paylaşma Zamanı:
   • Her çocuk kendi hakkını ve çizimini sınıfa anlatır. Ama bunu yaparken oyun etkinlikleri üzerinde duralım.

---

✨ Ekstra Öneriler:

• Anne, pano kenarına Çocuk Hakları Sözleşmesi’nden uygun maddeler (çocuk diline çevrilmiş hâlde) ekleyebilir.
• Çocuktan aile katılımı için çocukların evde bir hak resmi yapıp getirmesi istenebilir.
• Panonun bir köşesi “Duygu ve Hak Köşesi” olarak ayrılıp her hafta bir hak işlenebilir. Ama sık tekrar önemli.

Çocuk hakları yazımıza şu cümleleri de eklemek istiyorum.

Ben oyun oynuyorum çünkü bu benim hakkım.

Ailem bana sevgi veriyor. Bununla birlikte beni destekliyor.

Ben okula gidiyorum ve öğreniyorum. Bununla birlikte öğrendiklerimi uyguluyorum.

Annem ve babam beni korur. Ama aynı zamanda beni de sever.

Arkadaşlarım benimle oyun oynuyor. Bununla birlikte birbirimize zaman ayırıyoruz.

Ben fikrimi söylüyorum ve beni dinliyorlar. Bununla birlikte bana destek çıkıyorlar.

Ben resim yapmayı seviyorum. Bu benim oyun hakkım. Ama insanlara saygı duyuyorum.

Ben duygularımı söylüyorum. Ama kimse bana bağırmıyor.

Ben okula gidiyorum, çünkü öğrenmek hakkım.

Ben arkadaşlarımla paylaşmayı öğreniyorum. Bununla birlikte onlar da benimle öğreniyorlar.

🧩 Etkinlik Adı: “Benim Hakkım, Benim Cümlem!”

🎯 Kazanımlar (MEB Okul Öncesi Programına Uygun):

• Dil gelişimi: Kendini sözel olarak ifade eder.
• Sosyal-duygusal gelişim: Haklarını fark eder, duygu ve düşüncelerini açıklar.
• Bilişsel gelişim: Nesnelerle olaylar arasında ilişki kurar.

---

🕒 Süre: 30–40 dakika

🧒 Yaş Grubu: 4–6 yaş

---

🎯 Amaç:

• Çocukların temel haklarını tanıması ama yardımla
• Etken yapılı cümlelerle kendini ifade etmesi
• Özgüvenle konuşma becerisini geliştirmesi ama destekle birlikte

Ama bunları yaptırırken aileler davranışlarına dikkat etmesi gerekiyor.

---

📌 Malzemeler:

• A4 kâğıtları
• Pastel boya/kalem
• Hazır cümle örnekleri (başlangıç için)
• Pano için renkli kartonlar, yapıştırıcı

Ama bu malzemeleri hazırlarken bilen birilerinden yardım almak gerekir. Çünkü doğru malzemeyi almak önemli.

---

📚 Etkinlik Akışı:

1. Sohbet (10 dk):

• Öğretmen: “Sizce çocukların neleri yapmaya hakkı vardır?” diye sorar. Ama öğretmen bu soruyu direk öğrenciye sorar.
• Öğretmen, Oyun oynama, sevgi görme, sağlık, eğitim gibi haklardan bahseder. Bununla birlikte sorulara cevap verir.
• Etken yapı tanıtılır örneklerle:
  • “Ben oyun oynuyorum.”
  • “Ben kitap okuyorum.” Bununla birlikte cümle kuruyorum.
  • “Ben fikrimi söylüyorum.” Ama kimseyi üzmeden.

2. Cümle Üretme ve Resim Çizme (15-20 dk):

• Her çocuk, bir çocuk hakkı seçer (örneğin oyun hakkı).
• Seçtiği hakla ilgili kendi etken yapılı cümlesini kurar (yardım gerekirse öğretmen rehberlik eder).
  • “Ben parka gidiyorum.” Ama ailem bana eşlik ediyor.
  • “Ben hasta olduğumda doktora gidiyorum.” Bununla birlikte ilaçlarımı kullanıyorum.
• Ardından bu cümleyi resimle ifade eder.

3. Paylaşım Zamanı (5-10 dk):

• Her çocuk resmini gösterir ve cümlesini yüksek sesle okur.
• Diğer çocuklar alkışlar, çocuklar birbirini dinlemeyi öğrenir.

4. Pano Hazırlığı (Kapanış):

• Öğretmen cümleleri ve resimleri sınıf panosuna asar. Bununla birlikte hangi çocuk hangi resmi yaptırır bunu da öğrencileriyle paylaşır.
• Başlık önerisi: “Bizim Hakkımız, Bizim Sözümüz!”

---

🧠 Değerlendirme:

• Çocuk haklarını tanıyabildi mi?
• Etken yapılı cümle kurabildi mi?
• Kendini ifade etmeye istekli miydi?

Ama bu soruları sorarken davranışlarımıza dikkat etmemiz gerekir. Bununla birlikte davranışlarımızı gözden geçirmiş oluruz.

---

🌟 Geliştirme Önerisi:

• Etkinlik sonunda çocuklara evde ailesiyle birlikte “Benim hakkım” konulu bir resim yapma ödevi verilebilir. Ama birlikte yapmak önemli.
• Resimler sınıfta paylaşılabilir, aile katılımı sağlanır. Ama bununla birlikte aile üyelerinin de katılımı önemli.

Bunları yaparken unutulmamalı ki aile desteği çok önemli. Evet çocuğumuza etkinlik yaptırıyoruz ama desteğimiz çok önemli.